මුදලට යටවන යුක්තියද? ග්‍රීක බැඳුම්කර නඩුව සහ දූෂණ විරෝධී පනතේ අලුත් මානයන්

ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ හිටපු අධිපති අජිත් නිවාඩ් කබ්රාල් ඇතුළු පිරිසකට එරෙහිව පවරා තිබූ

'ග්‍රීක බැඳුම්කර' නඩුවේ මෑතකාලීන තීන්දුව මෙරට නීති ක්ෂේත්‍රය තුළ දැඩි කතාබහකට ලක්ව ඇත. මෙම නඩු වාර්තාව හරහා මතු වන ප්‍රධානතම ගැටලුව වන්නේ, රජයට සිදු වූ මූල්‍ය අලාභය පියවීම මගින් සාපරාධී චෝදනාවලින් නිදහස් වීමට ඇති නෛතික ඉඩකඩ 'ධනවතුන්ට පමණක් විවෘත වූ වරප්‍රසාදයක්' ද යන්නයි.

කබ්රාල් නඩුවේ සත්‍යය: වන්දි ප්‍රතික්ෂේප කිරීම සහ සාමූහික වගකීම

HCB 303/24 දරණ නඩු වාර්තාවට අනුව, අල්ලස් කොමිසම විසින් 2023 අංක 09 දරණ දූෂණ විරෝධී පනතේ 67 වගන්තිය යටතේ විසඳුමකට එළඹීමට උත්සාහ කර ඇත. එහිදී රු. $1,843,267,595.65$ ක (බිලියන 1.8 කට අධික) අලාභය ගෙවීමේ කොන්දේසිය මත නඩුව ඉල්ලා අස්කර ගැනීමට යෝජනා විය.

කෙසේ වෙතත්, අජිත් නිවාඩ් කබ්රාල් එම කොන්දේසිය ප්‍රතික්ෂේප කළේ ප්‍රධාන කරුණු දෙකක් පදනම් කරගනිමිනි:

1. වරද පිළි නොගැනීම: තමා කිසිදු වරදක් කර නැති බැවින් වන්දි ගෙවීම අවශ්‍ය නොවන බව.
2. සාමූහික තීරණය: මෙම ආයෝජන තීරණය මහ බැංකුවේ මුදල් මණ්ඩලය (Monetary Board) විසින් ගත් සාමූහික තීරණයක් මිස පුද්ගලික තීරණයක් නොවන බව.

මෙහිදී 2, 3 සහ 5 විත්තිකරුවන්ට එරෙහි චෝදනා ඉල්ලා අස්කර ගැනීමට අධිකරණය අවසර දුන් නමුත්, නිවාඩ් කබ්රාල්  කොන්දේසියට එකඟ නොවීම නිසා ඔහුට එරෙහි නඩුව ඉදිරියට ගෙන යාමට සිදු විය.

 අමාත්‍ය කුමාර ජයකොඩි සහ රනිල් වික්‍රමසිංහ: 'මුදලට නිදහස්' වීමේ අවදානම

මෙම නෛතික පූර්වාදර්ශය (Precedent) අනෙකුත් ඉහළ පෙළේ දූෂණ නඩුවලට ද බලපානු ඇතැයි සැකයක් පවතී.

• අමාත්‍ය කුමාර ජයකොඩි නඩුව: ඔහුට එරෙහිව මූල්‍ය අවභාවිතයක් සම්බන්ධ චෝදනා පවතී නම්, දූෂණ විරෝධී පනතේ 67 වගන්තිය යටතේ අදාළ අලාභය ගෙවා නඩුවෙන් ඉවත් වීමේ හැකියාවක් පවතී. මෙය 'නීතිමය බේරුම්කරණයක්' (Settlement) ලෙස හැඳින්වුවද, දේශපාලන බලය සහ ධනය ඇති අයට අපරාධ වගකීමෙන් මිදීමට ඇති මාවතක් ලෙස පොදු ජනයා මෙය දකිනු ඇත.

• රනිල් වික්‍රමසිංහ සම්බන්ධ නඩු: බැඳුම්කර සිද්ධිය හෝ වෙනත් රාජ්‍ය මූල්‍ය හානි සම්බන්ධයෙන් ඔහුට එරෙහිව නඩු ගොනු වුවහොත්, එම රජයට සිදු වූ අලාභය ගණනය කර එය පියවීමට එකඟ වන්නේ නම්, නඩු විභාගයකින් තොරව නිදහස් වීමට මෙම පනත යටතේ අවකාශ ඇත.

දඬුවම යනු හුදෙක් 'අලාභය පියවීම' පමණක්ද?

යුක්තිය පසිඳලීමේ ක්‍රියාවලියක මූලික අරමුණු දෙකකි: ප්‍රතිස්ථාපනය (Restitution) සහ ප්‍රතිප්‍රහාරය/දඬුවම (Retribution).

1. අලාභය පියවීම (Restitution): මෙහිදී රජයට අහිමි වූ මුදල නැවත ලබා ගැනීම සිදු වේ. දූෂණ විරෝධී පනතේ 67 වගන්තිය මගින් අවධාරණය කරන්නේ මෙයයි.
2. දඬුවම (Punishment): සමාජයක නීතිය උල්ලංඝනය කළ පුද්ගලයාට දඬුවම් දීම මගින් අනාගතයේ එවැනි වැරදි සිදු වීම වැළැක්වීම (Deterrence) මෙහි අරමුණයි.

හුදෙක් අලාභ මුදල පමණක් ගෙවා නිදහස් වීමට ඉඩ දීම හරහා, "වැරැද්දක් කර මුදල් සොයා පසුව එයින් කොටසක් ගෙවා නිදහස් විය හැකිය" යන භයානක පණිවිඩය සමාජයට යයි. එවිට දූෂණය යනු 'අවදානම කළමනාකරණය කළ හැකි ව්‍යාපාරයක්' බවට පත්වේ.

කබ්රාල් නඩුවේ වාර්තාව පෙන්වා දෙන්නේ වර්තමාන දූෂණ විරෝධී පනත තුළ මුදල් ගෙවා නඩුවලින් නිදහස් වීමේ නෛතික ප්‍රතිපාදන පවතින බවයි. කබ්රාල් මහතා වරද පිළි නොගෙන සටන් කිරීමට තීරණය කළද, අනෙකුත් දේශපාලනඥයන්ට මෙය 'පසුපස දොරෙන්' නිදහස් වීමේ අවස්ථාවක් කර ගත හැකිය. සැබෑ යුක්තිය යනු අහිමි වූ මුදල සොයා ගැනීම පමණක් නොව, රාජ්‍ය දේපළ අවභාවිත කරන අයට එරෙහිව දැඩි දඬුවම් පමුණුවා නීතියේ ආධිපත්‍යය තහවුරු කිරීමයි.

======================

67 වන වගන්තිය: වැරදි සමථයකට පත් කිරීම (Compounding of Offences)

මෙම වගන්තිය මගින් මූල්‍ය දූෂණ චෝදනා එල්ල වූ පුද්ගලයෙකුට නඩු විභාගයකින් තොරව, යම් කොන්දේසි මත චෝදනාවලින් නිදහස් වීමට අවස්ථාව ලබා දෙයි.

1. ක්‍රියාවලිය ආරම්භ වන්නේ කෙසේද?

• ඉල්ලීම: චූදිතයා හෝ ඔහුගේ නීතිඥවරයා විසින් අල්ලස් කොමිෂන් සභාවේ අධ්‍යක්ෂ ජෙනරාල්වරයා වෙත ලිඛිත ඉල්ලීමක් ඉදිරිපත් කළ යුතුය.
• සළකා බැලීම: කොමිෂන් සභාව විසින් අදාළ චෝදනාවේ බරපතලකම, මහජන උනන්දුව සහ සිදු වී ඇති අලාභය සළකා බලා සමථයකට යා හැකිදැයි තීරණය කරයි.

2. පැනවිය හැකි කොන්දේසි (67 (2) සහ (3) උප වගන්ති)

මෙම වගන්තිය යටතේ නඩුව ඉල්ලා අස්කර ගැනීමට නම් චූදිතයා පහත කොන්දේසිවලට එකඟ විය යුතුය:

• අලාභය ගෙවීම: රජයට හෝ අදාළ ආයතනයට (උදා: මහ බැංකුවට) සිදු වූ සම්පූර්ණ මූල්‍ය අලාභය නැවත ගෙවීම.
• දඩ මුදලක් ගෙවීම: අලාභයට අමතරව කොමිෂන් සභාව නියම කරන දඩ මුදලක් ගෙවීමට සිදු විය හැකිය.
• වරද පිළිගැනීම: මෙහි ඇති විශේෂත්වය නම්, සමහර අවස්ථාවල වරද පිළිගැනීම අනිවාර්ය නොවීමයි (කබ්රාල් මහතාගේ නීතිඥවරයා තර්ක කළේ ද මෙයයි). නමුත් කොන්දේසි සපුරාලීම අනිවාර්ය වේ.

3. අධිකරණයේ භූමිකාව

කොමිෂන් සභාව සහ චූදිතයා එකඟතාවයකට පැමිණි පසු, එය මහාධිකරණයට දන්වනු ලැබේ. අධිකරණය එම කොන්දේසි සාධාරණ බව පිළිගන්නේ නම් පමණක් නඩුව ඉල්ලා අස්කර ගැනීමට අවසර ලබා දෙයි. කබ්රාල් මහතාගේ නඩුවේදී එකඟතාවයක් නොතිබූ බැවින් අධිකරණය එම ඉල්ලීම ප්‍රතික්ෂේප කළේය.

අනෙකුත් නඩු සඳහා මෙහි බලපෑම

• අමාත්‍ය කුමාර ජයකොඩි සහ රනිල් වික්‍රමසිංහ නඩු

මෙම 67 වන වගන්තිය පූර්වාදර්ශයක් ලෙස ගෙන ඉදිරියේදී ඕනෑම දේශපාලනඥයෙකුට තමන්ට එරෙහි දූෂණ නඩුවලින් මිදීමට උත්සාහ කළ හැකිය:

• අවදානම: රජයට සිදු වූ පාඩුව රුපියල් මිලියන 100ක් නම්, එම මුදල ගෙවා දැමීම මගින් වසර ගණනාවක සිරදඬුවමකින් මිදීමට ඔවුන්ට හැකියාව ලැබේ.
• අර්බුදය: ධනවත් පුද්ගලයින්ට දූෂණය කොට ඉන් කොටසක් දඩ ලෙස ගෙවා "නීති විරෝධී ලෙස උපයා ගත් ඉතිරි මුදල" භුක්ති විඳීමේ අවස්ථාව මෙයින් සැලසෙන්නේද යන සැකය මතු වේ.

• දඬුවම යනු මුදල පමණක්ද?

සාමාන්‍ය අපරාධ නීතියේදී (Criminal Law) දඬුවමක අරමුණ වනුයේ වැරදිකරු පුනරුත්ථාපනය කිරීම සහ සමාජයට ආදර්ශයක් සැපයීමයි. නමුත් 67 වගන්තිය මගින් දූෂණය "සිවිල් ගනුදෙනුවක්" (Civil Transaction) බවට පත් කිරීමේ අවදානමක් ඇත. එනම්, "හසු වුවහොත් මුදල් ගෙවා නිදහස් විය හැක" යන මානසිකත්වය අපරාධකරුවන් තුළ ඇති විය හැකිය.