පාඩු ලබන රජය සතු බලශක්ති උපයෝගිතා ආයතනය වන ලංකා විදුලිබල මණ්ඩලය
(CEB) විසින් ඔක්තෝබර් සිට දෙසැම්බර් දක්වා කාලය සඳහා සමස්ත 6.8%ක ගාස්තු වැඩිවීමක් ඉල්ලා සිටී.
රුපියල් බිලියන ගණනක බලශක්ති හා මූල්‍ය පිරිවැය ඇතුළු විශාල පිරිවැය වැඩිවීම් ගණනාවක් මෙන්ම මහින්ද රාජපක්ෂ යුගයේ උමා ඔය ව්‍යාපෘතියේ ණය ද ඊට හේතු ලෙස දක්වා ඇත.
පිරිවැය සහ අලාභ පිළිබඳ ප්‍රධාන කරුණු
- අතුරු අලාභය: වසරේ මුල් මාස හය සඳහා සමූහයක් ලෙස CEB විසින් රුපියල් බිලියන 9.525ක අලාභයක් වාර්තා කර ඇත.
- අවශ්‍ය ගාස්තු සංශෝධනය: මිලියන 7.2කට අධික පරිශීලකයින් සඳහා තුන්වන වරට ගාස්තු සංශෝධනයක් ඉල්ලා නියාමක වෙත සවිස්තරාත්මක ඉල්ලීමක් ඉදිරිපත් කර තිබේ.
- අවසාන කාර්තුව සඳහා හිඟය: CEB විසින් වසරේ අවසාන මාස තුන සඳහා රුපියල් බිලියන 112.372ක ආදායමක් මත රුපියල් බිලියන 7.694ක හිඟයක් අපේක්ෂා කරයි. මුළු පිරිවැය රුපියල් බිලියන 125.3ක් ලෙස ගණන් බලා ඇත.
- බලශක්ති පිරිවැය: පුරෝකථනය කරන ලද බලශක්ති පිරිවැය පමණක් රුපියල් බිලියන 68 ඉක්මවයි. CEB පවසන්නේ මෙය බලශක්ති ඉල්ලුමේ පුරෝකථන වැඩිවීමකට සම්බන්ධ බවයි.
- බලශක්ති පිරිවැය රුපියල් බිලියන 3.97 කින් වැඩි කිරීමට CEB යෝජනා කරයි. ඔක්තෝබර් සිට දෙසැම්බර් දක්වා මුළු බලශක්ති පිරිවැය රුපියල් බිලියන 68.46 ක් වනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ.
- වැඩිම බලශක්ති පිරිවැයක් ඇත්තේ ගල් අඟුරු වලට වඩා මහවැලි, ලක්ෂපාන සහ සමනල ජල විදුලි බලාගාර සඳහා ය.
මූල්‍ය හා ණය සම්බන්ධ ගැටලු
- මූල්‍ය පිරිවැය: කාර්තුව සඳහා වන විශාලතම පිරිවැය අයිතමයක් වන්නේ රුපියල් බිලියන 7.83ක මූල්‍ය පිරිවැයයි. මෙයට ප්‍රතිව්‍යුහගත නොකළ පැරණි ණයවල මූල්‍ය පිරිවැය ද ඇතුළත් වේ.
- මෙම පිරිවැයෙන් රුපියල් බිලියන 4.3ක් වාරික ණයවල ප්‍රාග්ධන ආපසු ගෙවීම් වන අතර, රුපියල් බිලියන 1.7ක් පොලිය වේ.
- ජුනි පුරෝකථනය හා සසඳන විට මූල්‍ය පිරිවැය රුපියල් බිලියන 2.48 කින් ඉහළ ගොස් ඇත.
- උමා ඔය ව්‍යාපෘතියේ ණය: පුරෝකථනය කරන ලද ධාරිතා පිරිවැය වැඩිවීමට (රුපියල් බිලියන 1.32 කින්) ප්‍රධාන වශයෙන් හේතු වී ඇත්තේ උමා ඔය බලාගාරය සඳහා වූ ව්‍යාපෘති ප්‍රමාදයන්ට අදාළ ගෙවීම්, එනම් ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 5ක් (ආසන්න වශයෙන් රුපියල් බිලියන 1.5ක්) ය. මෙම ණය මුලින්ම මහින්ද රාජපක්ෂ පාලන සමයේදී ලබාගත් ඉරාන ණයකින් විශාල වශයෙන් අරමුදල් සපයන ලදී.
- ඉරාන කොන්ත්‍රාත්කරු වන ෆරාබ් (Farab) සඳහා ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 19.3කට වඩා (රුපියල් බිලියන 5.8ක්) කල් ඉකුත් වී ඇති අතර, ඉන් ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 1.6ක් ජුනි මාසයේදී ගෙවා ඇත.
- අන්‍යොන්‍ය වශයෙන් ගෙවීම්: රුපියල් බිලියන 20ක ණයකර (Debenture) මුදලින් විශාලතම කොටස (70% හෝ රුපියල් බිලියන 14ක්) ස්වාධීන බලශක්ති නිෂ්පාදකයින්ට ගෙවීමට භාවිතා කර ඇති අතර, රුපියල් බිලියන 6ක් ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාවට ගෙවා ඇත.
අනෙකුත් ගැටලු
- අත්සන් නොකළ ගිවිසුම්: බලශක්ති උත්පාදන බලාගාර සඳහා ඉන්ධන සැපයුම් ගිවිසුම් තවමත් අත්සන් කර නොමැත.
- පුරෝකථන අපගමනය: බලශක්ති උත්පාදන පිරිවැය, මූල්‍ය පිරිවැය සහ බෙදාහැරීමේ ආදායම සම්බන්ධයෙන් CEB හි ජුනි මාසයේ පුරෝකථන බිලියන ගණනින් වෙනස් වී ඇත. CEB විසින් මෙය පැහැදිලි කර ඇත්තේ “සියලුම ප්‍රධාන පිරිවැය අයිතමවල සැලකිය යුතු වැඩි වීමක්” ලෙස පමණි.
මෙම ගාස්තු වැඩිවීම පිළිබඳව මහජන උපයෝගිතා කොමිෂන් සභාව (PUCSL) වෙත ඉදිරිපත් කර ඇති අතර, වෘත්තීය සමිති අරගල කරමින් සිටියදී මෙහෙයුම් වෙනසක් සඳහා CEB විසින් සැලසුම් කර ඇත.
