මෑත කාලීනව ශ්රී ලංකාව මුහුණ දුන් දරුණුතම ස්වභාවික ව්යසනයක් වූ 'දිට්වා' (Fengal) සුළි කුණාටුව හමුවේ
සිදුවූ දේපළ හා ජීවිත හානිය වළක්වා ගැනීමට රජයට තිබූ අවස්ථාව මඟහැරී ගොස් ඇති බවට විද්වත් විවේචන එල්ල වෙමින් පවතී. හිටපු අමාත්ය පාඨලී චම්පික රණවක පෙන්වා දෙන්නේ මෙය හුදෙක් 'ස්වභාවික විපතක්' පමණක් නොව, රාජ්ය යාන්ත්රණයේ 'කළමනාකරණ අසමත්කමක්' බවයි.
මොකක්ද මේ 'දිට්වා' (Fengal) සුළි කුණාටුව?
බෙංගාල බොක්ක මුහුදු ප්රදේශයේ වර්ධනය වූ අඩු පීඩන කලාපයක් ප්රචණ්ඩ වෙමින් 'ෆෙන්ගල්' (Fengal) ලෙස නම් කළ සුළි කුණාටුවක් බවට පත් විය. ශ්රී ලංකාවේ කාලගුණ විද්යා අංශ මෙහි බලපෑම 'දිට්වා' යන තත්ත්වයක් ලෙස හඳුනා ගත් අතර, මෙහි විශේෂත්වය වූයේ එය ඉතා සෙමින් ගමන් කරමින් එකම ප්රදේශයකට (විශේෂයෙන් උතුරු සහ නැගෙනහිර පළාත්වලට) අසාමාන්ය වර්ෂාපතනයක් ලබා දීමයි.
මෙම සුළි කුණාටුව හේතුවෙන්:
- මිලිමීටර් 400 ඉක්මවූ අතිවිශාල වර්ෂාපතනයක් පැය කිහිපයක් තුළ ලැබීම.
- පොළොන්නරුව, මඩකලපුව, ත්රිකුණාමලය සහ අම්පාර දිස්ත්රික්කවල වැව් වාන් දැමීම සහ ගංවතුර තත්ත්වයක් ඇති වීම.
- දහස් සංඛ්යාත ජනතාවක් අවතැන් වීම සහ ජීවිත හානි වාර්තා වීම සිදු විය.
පාඨලී චම්පික රණවක ගේ විග්රහයේ ප්රධාන කරුණු
හිටපු අමාත්යවරයා සිය දේශපාලන සහ ඉංජිනේරුමය අත්දැකීම් ඇසුරින් මෙම ව්යසනය පිළිබඳව කරුණු 4ක් යටතේ රජයේ ක්රියාකලාපය ප්රශ්න කරයි.
1. අනාවැකි තිබියදී ක්රියාත්මක නොවීමේ වරද
අද වන විට ලෝකයේ කාලගුණ දත්ත විවෘතව පවතින බව පෙන්වා දෙන පාඨලී, රජයට ඒ පිළිබඳව පූර්ව සූදානමක් නොතිබීම ගැන මෙසේ පවසයි:
"අන්තර්ජාලය පාවිච්චි කරන ඕනෑම කෙනෙක් දන්නවා මේ වගේ පද්ධතියක් එනවා කියලා. GFS වගේ ජාත්යන්තර දත්ත පද්ධති මේකේ ගමන් මඟ නිවැරදිව පෙන්නුවා. නමුත් අපේ බලධාරීන් නිහඬව හිටියා. මිනිස්සුන්ට අනතුරු ඇඟෙව්වේ නෑ."
2. වැව් පද්ධතිය කළමනාකරණය නොකිරීම
ශ්රී ලංකාවේ වාරි පද්ධතිය පිළිබඳව අදහස් දක්වමින් ඔහු පෙන්වා දෙන්නේ විශාල වර්ෂාපතනයක් එන බව දැන දැනම වැව්වල ජල මට්ටම පාලනය කිරීමට පියවර නොගැනීම නිසා ගංවතුර තත්ත්වය උග්ර වූ බවයි.
"වැසි එන්න කලින් වැව්වල ජල මට්ටම පහත හෙලන්න (Pre-release) තිබුණා. එහෙම කළා නම් වැව් කැඩී යෑමේ සහ වාන් දැමීමෙන් සිදුවන මහා ගංවතුර පාලනය කරන්න තිබුණා. මේක ඉංජිනේරුමය වශයෙන් කළ හැකි දෙයක් වුවත්, ආණ්ඩුවේ අංශ අතර සම්බන්ධීකරණයක් තිබුණේ නැහැ."
3. "මියගිය පසු වන්දි දීම" රජයක කාර්යය නොවේ
ආපදාව සිදු වූ පසු ආධාර බෙදාදීම සහ වන්දි දීම ගැන රජය ගන්නා උත්සාහය ගැන ඔහු දරන්නේ විවේචනාත්මක මතයකි.
"ආණ්ඩුව කියන්නේ රක්ෂණ සමාගමක් නෙවෙයි මියගිය අයට වන්දි ගෙවන්න. ආණ්ඩුවක ප්රධානම වගකීම වෙන්නේ ජීවිත ආරක්ෂා කර ගැනීම. පවුලක ජීවිකාව ගෙනියන කෙනා මියගියහම දෙන රුපියල් දසදහසෙන් හෝ ලක්ෂයෙන් ඒ අඩුව පුරවන්න බැහැ. මිනිස්සුන්ට මැරෙන්න ඉඩ දීලා පස්සේ ආධාර දෙන එක නෙවෙයි ආණ්ඩුවක වගකීම."
4. කෘෂිකාර්මික ආර්ථිකයට එල්ල වූ මරු පහර
මෙම කාලගුණ විපර්යාසය මෙරට සහල් නිෂ්පාදනයට සහ ගොවියාගේ ආර්ථිකයට විශාල බලපෑමක් කර ඇති බව ඔහු පවසයි. වගා කළ කුඹුරු අක්කර දහස් ගණනක් විනාශ වීම හමුවේ ඉදිරියේදී සහල් මිල ඉහළ යෑමට ද මෙය හේතු විය හැකි බව ඔහු අනතුරු අඟවයි.
ඉදිරියට කළ යුත්තේ කුමක්ද?
මෙම විග්රහය අවසන් කරමින් පාඨලී චම්පික රණවක යෝජනා කිහිපයක් ඉදිරිපත් කරයි:
- පූර්ව අනතුරු ඇඟවීමේ ඒකකය (Early Warning System): කාලගුණ විද්යා දෙපාර්තමේන්තුව සහ ආපදා කළමනාකරණ මධ්යස්ථානය සෘජුවම ජනතාවගේ ජංගම දුරකථන වෙත පණිවිඩ යවන පද්ධතියක් සකස් කිරීම.
- ආපදා ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව (Disaster Resilience): ගංවතුර පවතින ප්රදේශවල යටිතල පහසුකම් නවීන විද්යාත්මක ක්රමවේදවලට අනුව වෙනස් කිරීම.
- ආයතනික සම්බන්ධීකරණය: වාරිමාර්ග, කාලගුණ සහ ආපදා කළමනාකරණ අංශ අතර තත්ය කාලීන (Real-time) දත්ත හුවමාරුවක් ඇති කිරීම.
මෙම ව්යසනයෙන් උගත යුතු පාඩම වන්නේ ස්වභාවික විපත් පාලනය කළ නොහැකි වුවත්, නිවැරදි කළමනාකරණය හරහා ජීවිත සහ දේපළ හානිය අවම කර ගැනීමට පාලකයින් සතු වගකීම අවබෝධ කර ගැනීමයි.
