(දේශපාලන විශ්ලේෂණය)
ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පාලන ව්‍යුහය තුළ රාජ්‍ය මූල්‍ය පාලනය සහ වගවීම තහවුරු කරන ප්‍රමුඛතම ආයතනය විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තුවයි.
එහෙත්, වත්මන් දේශපාලන අධිකාරිය යටතේ විගණකාධිපති ධුරය පත්කිරීම සම්බන්ධයෙන් උද්ගතව ඇති අර්බුදය, හුදු පරිපාලනමය ප්‍රමාදයකට එහා ගිය, පෞද්ගලික අරියාදුවක් සහ දේශපාලන කුහකත්වයන් මත පදනම් වූ ‘අදෘශ්‍යමාන හස්තයක’ ක්‍රියාකාරීත්වයක් බව ආරංචිමාර්ග පවසයි.
1. විගණකාධිපතිවරයෙකු පත්කෙරෙන ව්‍යවස්ථාමය ක්‍රමවේදය
ශ්‍රී ලංකා ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 153 වගන්තිය මගින් විගණකාධිපති ධුරය ස්ථාපිත කර ඇත. එම ධුරයට පත්කිරීමේ ක්‍රමවේදය ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 41C වගන්තිය (21 වන සංශෝධනයට යටත්ව) මගින් පැහැදිලිව නිර්වචනය කර තිබේ.
- නිර්දේශ කිරීම: ජනාධිපතිවරයා විසින් සුදුසුකම් ලත් පුද්ගලයෙකුගේ නමක් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාවට (Constitutional Council - CC) නිර්දේශ කළ යුතුය.
- අනුමැතිය: ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව විසින් එම නිර්දේශය සලකා බලා අනුමැතිය ලබා දීම හෝ ප්‍රතික්ෂේප කිරීම සිදු කරයි.
- පත්කිරීම: ව්‍යවස්ථාදායක සභාවේ අනුමැතිය ලද පසු ජනාධිපතිවරයා විසින් පත්වීම සිදු කරයි.
වැඩබලන පත්වීම්:
ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට අනුව විගණකාධිපති ධුරය පුරප්පාඩු වූ විට, ජනාධිපතිවරයාට සිය අභිමතය පරිදි උපරිම දින 14ක කාලයක් සඳහා වැඩබලන විගණකාධිපතිවරයෙකු පත් කළ හැකිය. එම කාලය ඉක්මවා යන්නේ නම්, අනිවාර්යයෙන්ම ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාවේ අනුමැතිය ලබාගත යුතුය.
2. පරිපාලන අස්ථාවරත්වය: වැඩබලන පත්වීම් මාලාවේ ඛේදවාචකය
වත්මන් පාලනය යටතේ රාජ්‍ය සේවයේ ඉහළම තනතුරක් වන විගණකාධිපති ධුරය හැසිරවූ ආකාරය පරිපාලන විද්‍යාත්මකව බැලූ විට අතිශය අක්‍රමවත්ය. වත්මන් වැඩබලන විගණකාධිපති ජී.එච්.ඩී. ධර්මපාල 2025 අප්‍රේල් 08 වන දින සිට පහත පරිදි කඩින් කඩ පත්කර ඇත:
- දින 14 (ජනාධිපති අභිමතය)
- දින 30 (දීර්ඝ කිරීම)
- මාස 06 (දීර්ඝ කිරීම)
- නැවත දින 14 (නොවැම්බර් 22 සිට උත්සාහ කළ පත්වීම)
මාස හතකට අධික කාලයක් මෙලෙස තාවකාලික පත්වීම් ලබා දීම, රාජ්‍ය සේවයේ ජ්‍යෙෂ්ඨ නිලධාරියෙකුගේ සේවා මානසිකත්වය බිඳ දැමීමක් මෙන්ම ආයතනයේ ස්වාධීනත්වයට එල්ල කරන මාරාන්තික බලපෑමකි.
3. ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාවේ තීරණය සහ 'ටිකට්පත්' නාඩගම
සන්ඩේ ටයිම්ස් (Sunday Times) පුවත්පත සහ පාර්ලිමේන්තු වාර්තා තහවුරු කරන පරිදි, වැඩබලන විගණකාධිපතිවරයාගේ සේවා කාලය තවත් මාස තුනකට දීර්ඝ කිරීමට ජනාධිපති අනුර කුමාර දිසානායක මහතා කළ නිර්දේශය ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව විසින් පසුගිය සිකුරාදා ප්‍රතික්ෂේප කරනු ලැබීය.
- ඡන්ද විමසීම: කථානායක ආචාර්ය ජගත් වික්‍රමරත්න මහතාගේ ප්‍රධානත්වයෙන් රැස්වූ සභාවේදී සාමාජිකයින් 5 දෙනෙකු යෝජනාවට විරුද්ධ වූ අතර 4 දෙනෙකු පක්ෂ ව ඇතැයි පැවසේ. විපක්ෂ නායක සජිත් ප්‍රේමදාස, මන්ත්‍රී අජිත් පී. පෙරේරා සහ සිවිල් සමාජ නියෝජිතයින් වන ආචාර්ය අනුලා විජේසුන්දර, ආචාර්ය ප්‍රතාප් රාමනුජම් සහ දිනේෂා සමරරත්න ඊට එරෙහි වූවන් ලෙස නම් කෙරේ.
- හේතුව: ව්‍යවස්ථාදායක සභාවේ ස්ථාවරය වූයේ වසරේ අප්‍රේල් මස සිට මාස හතකට වැඩි කාලයක් තිස්සේ කඩින් කඩ වැඩබලන කාලය දීර්ඝ කිරීම පරිපාලනමය වශයෙන් සදාචාරාත්මක නොවන බවත්, සුදුසු පුද්ගලයෙකු ස්ථිරව පත්කළ යුතු බවත්ය.
ටිකට්පත් උගුල:
මෙහි ඇති වඩාත්ම මතභේදාත්මක හා සැකසහිත සිදුවීම නම්, ජනාධිපතිවරයා විසින් යැවූ නිර්දේශය සමඟ වැඩබලන විගණකාධිපතිවරයා මහනුවර දළදා පෙරහැර නැරඹීම සඳහා රාජ්‍ය බැංකුවකින් ටිකට්පත් හයක් ලබාගත් බවට සඳහන් ලිපියක්/සටහනක් අමුණා තිබීමයි.
තමන් විසින්ම සේවා දිගුවක් නිර්දේශ කරන අතරතුර, ඊට පහර වැදෙන ආකාරයේ ලියවිල්ලක් ඊට ඇමිණීම රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික ඉතිහාසයේ දැකිය හැකි විහිළු සහගතම සිදුවීමකි. මෙය "තමන්ගේම නිර්දේශය ටෝර්පිඩෝ කිරීමක්" (Self-sabotage) ලෙස හැඳින්විය හැක. (එය ජනාධිපතිවරයාගේ දැනුවත්භාවය මත සිදුවූවක්ද/නැද්ද යන්න සොයා බැලිය යුතු කාරණයකි)
4. අදෘශ්‍යමාන හස්තයක්? - බණ්ඩාරවෙල මධ්‍ය මහා විද්‍යාලයේ සිට ජනාධිපති කාර්යාලය දක්වා
මෙම 'ටිකට්පත් නාටකය' පිටුපස ඇත්තේ ප්‍රතිපත්තිමය ගැටලුවකට වඩා අතිශය පෞද්ගලික ඉතිහාසයක් යැයි අපගේ මාධ්‍ය විමර්ශනවලදී හෙළි වේ. මෙහි ප්‍රධාන චරිත තුනකි:
- විජිත හේරත් (වත්මන් විදේශ අමාත්‍ය)
- KNM කුමාරසිංහ (ජනාධිපති අතිරේක ලේකම්)
- ජී.එච්.ඩී. ධර්මපාල (වැඩබලන විගණකාධිපති)
අතීත සබඳතාව අපගේ ආරංචිමාර්ග අනුව මෙසේය:
මෙම තිදෙනාම බණ්ඩාරවෙල මධ්‍ය මහා විද්‍යාලයේ ආදි සිසුන්ය. කුමාරසිංහ සහ විජිත හේරත් එකම පන්තියේ මිතුරන් වූ අතර, ජී.එච්.ඩී. ධර්මපාල මොවුන්ට වසරකින් කනිෂ්ඨ (Junior) සිසුවෙකි. විශ්වවිද්‍යාල අධ්‍යාපනය සඳහා නන්දික සහ විජිත කැලණිය විශ්වවිද්‍යාලයට තේරී පත්වන විට, ධර්මපාල ගණකාධිකාරී වෘත්තීය විභාග (Chartered) ඔස්සේ ඉදිරියට ගියේය.
වෘත්තීය ගැටුමක්ද? :
1995 දී පමණ විගණන ක්ෂේත්‍රයේදී කුමාරසිංහ සහ ධර්මපාල නැවත මුණගැසෙයි. පරිපාලන ක්ෂේත්‍රයේ තොරතුරු අනුව, 2022 වසර වන විට විගණන අධිකාරී (රේගු) ලෙස කටයුතු කළ කුමාරසිංහ, වෘත්තීය ධුරාවලිය තුළ ධර්මපාල මහතා යටතේ හෝ ඊට සමාන්තරව පහළ මට්ටමක කටයුතු කර ඇත.
වත්මන් ජනාධිපති අතිරේක ලේකම්වරයා (කුමාරසිංහ) තම පැරණි පාසල් මිතුරා සහ එක්තරා විදිහකට බැලුවහොත් ක්ෂේත්‍රයේ වෘත්තීයමය ප්‍රතිවාදියා වූ ධර්මපාල මහතාගේ නම ජනාධිපතිවරයා ලවා යෝජනා කරවා, එම ලිපිගොනුවටම 'දළදා මාලිගාවේ ටිකට්පත්' පිළිබඳ සටහන ඇතුළත් කර යැවීම සිදුවිය හැක්කක්ද? නොඑසේනම් එය මෙම පත්කිරීම වැළැක්වීමට දියත් කළ "අතිශය පෞද්ගලික පළිගැනීමක් ද" යන්න ගැන බලවත් සැකයක් මතු ව තිබේ. ජනාධිපති අනුර කුමාර දිසානායක මෙවැනි යම් 'කුමන්ත්‍රණයක්?' ගැන නොදැන සිටියේද, නැතහොත් ඊට අනුබල දුන්නේද? යන්න බරපතළ දේශපාලන ප්‍රශ්නයකි.
එමෙන්ම එය සන්ඩේ ටයිම්ස් වැනි සත්‍ය වාර්තාකරණයක නියැලෙනවා යැයි ජනතාව පිලිගන්නා පුවත්පතක වැ.ඩ.විගණකාධිපතිවරයාට සේවා දිගුවක් නොදීමට හේතුවක් ලෙස පලකිරීම තුල එම පුවත උඩට ඉස්සීම තුළ යම් අදිසි සෙවනැල්ලක් ඇද්ද යන්න පිළිබඳව බොහෝ දෙනාගේ සාකච්ඡාවට ලක්ව ඇත.
5. ජනාධිපති කාර්යාලය සහ පැලවත්ත අතර ඝට්ටනය
මෙම ක්‍රියාකලාපය ජනතා විමුක්ති පෙරමුණේ (JVP/NPP) 'පැලවත්ත' මූලස්ථානයේ දැඩි දෝෂදර්ශනයට ලක්ව ඇති බව අභ්‍යන්තර ආරංචි මාර්ග තහවුරු කරයි.
පක්ෂයේ කැපවීමෙන් වැඩ කළ සාමාජිකයන් (Cadres) බලාපොරොත්තු වූයේ "ක්‍රම වෙනසක්" (System Change) මිස, නායකයා වටා සිටින ගජමිතුරන්ගේ පෞද්ගලික ගිණුම් පියවා ගන්නා පාලනයක් නොවේ. ජනාධිපති කාර්යාලය තුළ සිදුවන මෙම අත්තනෝමතික ක්‍රියා හේතුවෙන් රජයේ ප්‍රතිරූපය වේගයෙන් පිරිහෙමින් පවතින බව මෑතකදී පැලවත්ත පක්ෂ කාර්යාලයට රැස්වූ පක්ෂයේ ක්‍රියාකාරීන්ගේ මතය වී ඇතැයි විශ්වාස කටයුතු ආරංචිමාර්ග පවසයි.
6. අවදානම
වත්මන් රජය විගණකාධිපති වැනි තීරණාත්මක ධුරයක් සමඟ සෙල්ලම් කරමින් සිටින්නේ හුදෙක් පරිපාලනමය අවශ්‍යතාවකට නොව, 2026 ජනවාරි 03 වන දිනෙන් අවසන් වන වත්මන් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාවේ ධුර කාලය තෙක් කල් මරා, තමන්ට අවනත නව සභාවක් පත්කර ගැනීමේ දේශපාලන න්‍යාය පත්‍රයක් සහ පෞද්ගලික පළිගැනීම් පිරිමසා ගැනීමේ අරමුණක් මතය යන්න මේ වනවිට පැතිර ගොස් ඇති පුවතකි.
ජනාධිපතිවරයාගේ සමීපතම නිලධාරීන්ගේ යැයි සාකච්ඡා වන මෙම "කුහක මෙහෙයුම්" නතර නොකළහොත්, මේ රටේ ජනතාව මහත් බලාපොරොත්තු තැබූ පාලනයක්, අතීතයේ දූෂිත පාලනයන් අභිබවා යන "ගජමිතුරු හවුලක්" බවට පත්වීම වැළැක්විය නොහැක.
පසු සටහන:
- වැඩබලන විගණකාධිපති ගම්මන්පිල එච්.ඩී. ධර්මපාල මහතාට විශ්‍රාම යාමට තවත් වසර තුනහමාරක් (වයස අවුරුදු 60 සම්පූර්ණ වීමට) ඇති බව තහවුරු වේ.
- මෙම පත්කිරීම් ප්‍රමාද කිරීම හරහා 2026 ජනවාරි මස තෙක් කල් ගැනීම ආණ්ඩුවේ මූලෝපාය බව ක්ෂේත්‍රයේ විශ්ලේෂක මතයයි.
- නව පාලනය විසින් ප්‍රතික්ෂේප කළ 'ගජමිතුරු' සංකල්පය, නව මුහුණුවරකින් ක්‍රියාත්මක වන බව පක්ෂයේ ක්‍රියාකාරීන්ගේ සහ හිතවතුන්ගේ අදහසයි.
